Kazım Karabekir Anıtı (Merkez)
Kars il merkezinde General Kazım Karabekir (1882-1948) için Cumhuriyetin ilanından sonra bir anıt dikilmiştir. Kazım Karabekir 30 Ekim 1920’de kars’ı Ruslardan kurtarmış ve aynı zamanda da TBMM Başkanlığı yapmıştır. Mermer bir kaide üzerinde General Kazım Karabekir Kurtuluş Savaşı’nda giymiş olduğu askeri üniforması ile tasvir edilmiştir. Sol eli manevra kayışında, ayakta durmaktadır. Heykelin kaidesinde “Şark’ın kurtarıcısı Kazım Karabekir Paşa” yazılıdır.
Kazım Karabekir’in anıt mezarı Ankara’da Cebeci Şehitliği’ndedir.
Meçhul Asker Anıtı (Merkez)
Kars Bülbül mahallesi’nde bulunan bu anıt, dikdörtgen bir sığınağın üzerinde yapılmıştır. Buradaki taş ve beton korunağın üzeri toprakla örtülerek bir tepecik haline getirilmiştir. Etrafı dayanak duvarları ile çevrilmiş ve böylece bir meydan oluşturulmuştur. Bu anıta doğu yönündeki geniş bir merdivenden çıkılmaktadır. Zemin taş döşelidir.
Gri renkli kesme taştan yapılan anıt 9.10 m. yüksekliğindedir. Anıta kuzeydoğu ve güney duvarında da iki kemerli geçit bulunmaktadır. Anıtın arka kısmı genişletilmiş ve yine gri renkli taştan saçaklı bir örtü görüntüsü verilmiştir. Anıtın altındaki madeni levhada da “Meçhul Asker Anıtı” yazılıdır.
Kars Şehitliği (Merkez)
Kars Bülbül Mahallesi’nde, yaklaşık 7-8 dekar büyüklüğündeki şehir mezarlığının doğu köşesi Kars Şehitleri için ayrılmıştır. Taş ve beton duvarlar 50 cm. genişliğinde ve 1 m. yüksekliğindeki şehitliğin ayrı bir demir kapısı bulunmaktadır. Aynı zamanda buraya 5 m. yüksekliğinde kesme taştan bir de anıt dikilmiştir.
Anıt kesik bir prizma şeklindedir. Tabanı 70.00x70.00 m. ölçüsünde olup, tüm yüksekliği 1.55x1.55 m.dir. yedi basamakla çıkılan podyumdaki meşale yeri ise 1.15 m.dir. Bu podyumun önünde 80.00x2.70 ölçüsünde bir musalla taşı bulunmaktadır.
Şehitlikte 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda ve Milli Mücadele sırasında ölen 100’den fazla şehidin mezarı bulunmaktadır. Bu mezarlar 35-40 cm. yüksekliğinde, 1.35x2.65 m. ölçüsünde olup üzerlerine 26x36 cm. genişliğinde kitabeler yerleştirilmiştir. Mezarların dokuzunun üzerinde kitabe olup, diğerleri boş ve kime ait oldukları bilinmemektedir.
Üçler Şehitliği (Üç Şehitler) (Merkez)
Kars Sukapı mahallesi’nde bulunan Üç Şehitler Şehitliğini’nin üzerinde kitabesi bulunmadığından ne zaman ve kimin tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Halk arasındaki söylentiye göre; burada yaşayan birisi rüyasında görerek evinin altını kazmış ve üç mezarla karşılaşmış ve burasını mezarlık haline getirerek evini terk etmiştir.
Buradaki mezarlardan biri çevre duvarlarının altında kalmış, diğerlerinin de üzeri taşla örülmüştür. Bu şehitlerin aynı yerde ve aynı anda düşman tarafından öldürüldükleri ve buraya gömüldükleri söylenmektedir.
Allahuekber Dağı Şehitliği (Sarıkamış)
Birinci Dünya savaşı sırasında Kars, Sarıkamış ve Ardahan’ı Rus işgalinden kurtarmak isteyen Osmanlı Devleti Harbiye Nazırı ve Başkomutan Vekili Enver paşa’nın emriyle 118.000 kişilik 3.Ordu, 22 Aralık 1914’te Sarıkamış Dağlarını aşarak hedefe ulaşmaya çalışmıştır.
Enver Paşa yönetimindeki 3.Ordu savaşa hazırlıksız başlamış, 9,10 ve 11.Kolordular 40-50 C.’lik soğukta kar üzerinde Rus birlikleri ile savaşmış ve bu savaşta 37.000 şehit verilmiştir. Ancak Sarıkamış harekatı aşırı soğuk, açlık ve hastalık yüzünden başarısızlıkla sonuçlandı ve 5 Ocak 1915’te sona ermiştir. Sarıkamış dağlarında hastalanarak ve donarak savaşmadan 60.000 şehit verilmiştir.
Sarıkamış harekatında ölenlerin anısına Kültür Bakanlığı biraz geç de olsa, bir anıt yaptırmıştır. Bu anıt 10 Ekim 1996’da ziyarete açılmıştır.
